A vida parouse de súpeto no ombreiro da estrada. Cando viaxa en coche, case sempre pasa demasiado rápido ante os nosos ollos e, contradicido, ás veces frea para obrigarte a calmar a mirada, que xa non distingue, entre o hub incesante de imaxes, os ollos acuosos dun neno ou a mueca indolente do mozo que esculpe a súa sombra na terra vermella.
Nun punto indeterminado da provincia de Inhambane entre os pobos de Inhacongoo e Cumbana, no sur de Mozambique, o motor do SUV ferveu e non quedou máis remedio que achegarse á cuneta. Había que tentar refrixeralo a toda costa e necesitabamos a cantidade de auga posible se queriamos continuar sen problemas. Moi pronto baleiraramos as botellas que tiñamos no coche, unha maná que o motor devorou entre unha batahola de vapor que consumía o líquido sen remisión. Facía falta máis auga.
Ás veces, a vida frea para obrigarte a calmar a mirada, que xa non distingue, entre o hub incesante de imaxes
Poña, maldicido polo sol, Non me pareceu o máis propicio para atopala. Na estrada había vendedores de cacahuetes, colgando as bolsas de plástico das pólas dunha árbore, e soportes de gasolina embotellada; ambulantes que ofrecían «piri piri» (salsa de pementón local) e incluso cangrexos de araña. Na esquina máis inesperada tropezaches cunha moto cunha bandeira vermella de Frelimo, o partido do goberno (as eleccións estaban tendo lugar en pouco tempo). Pero, alí non parecía fácil conseguir máis auga para arrefriar as entrañas do coche.
Á nosa dereita asomaban as cabanas dun pequeno pobo. Só mirar para el estaba quente. Era o que máis tiñamos entre mans e fomos preguntar con dúas botellas de plástico na man. Estaba baleiro. Jeremiah, noso condutor, Despois propuxo cruzar a estrada en busca doutra cidade próxima.. Mentres nos achegabamos, parecía que imos sufrir o mesmo destino, aínda que pronto vimos unha muller cos seus tres fillos que nos miraban baixo un sospiro sombro dun dos edificios da aldea deserta.
O motor fervía e non quedou máis remedio que achegarse á cuneta. Tiveches que tentar refrigeralo a toda costa
Xunto a eles atopábase un pozo duns tres metros de diámetro, metade cubriu a boca cunha chapa de ferro, no que drenou un rudimentario tubo encargado de recoller a auga da choiva. Quizá almacenara agua suficiente para ofrecer a unos «mulungus» desconocidos, pensamento. A ilusión desapareceu inmediatamente. Abondaba con mirar para dar conta de que o pozo estaba completamente seco. Ou non choveu hai moito ou ben tiveron máis filtracións que cemento. Pasei unha ollada de inquietude co meu amigo Juancho. Non porque presume que quedamos sen auga, pero pola molestia provocoume que lle preguntase a alguén que era tan necesitado dela. Estaban sedentes do mandato evanxélico, non nós, só necesitabamos arrefriar un motor de coche, os ruídos de progreso que eses campesiños escoitaban todos os días. Que dereito ata tivemos que preguntarlle?
Mentres as nosas conciencias rachaban, Jeremías xa estaba en diálogo coa nova muller explicándolle o noso problema. Case me alegraría de que nos negara a auga pero, sorprendentemente, esa muller pedía desculpas por non poder deixarnos encher as dúas botellas, porque necesitaba auga para os seus fillos. Só poderiamos encher un, arrepentido.
Esa muller pedía desculpas por non poder deixarnos encher as dúas botellas, porque necesitaba auga para os seus fillos
Preguntábame como reaccionaría se un día abrise a porta da miña casa e un descoñecido me pedise a última cortiza de pan. Entón acordeime daquela moza africana que, rematou unhas breves vacacións en España por cortesía dunha ONG ben intencionada, Contesteille na tele, despois dunha pregunta que non merecía, que su mayor deseo sería tener en su casa «un grifo del que siempre saliese agua». Aquela muller que viña cara a nós cunha botella de plástico chea comportábase, de verdade, coma se a auga sempre saíse da súa billa e esa hospitalidade que hai moito tempo esquecemos me admiraba e, á vez, desconcertoume.
En breve tomariamos cervexa ou refresco fríos con cubitos de xeo, aínda que non sen antes arrefriar o motor todoterreo coa mesma auga que lle daba aos seus pequenos. Non hai tempo para azotarnos, volveu coa botella chea e entregoulla aos tres descoñecidos. Non nos pediu nada a cambio e, verdade, nin sequera lle demos algúns minerais pola súa hospitalidade. Nin sequera me cruzou a mente e non estou seguro de que tampouco o tería aceptado. Só conseguimos murmurar o noso tímido agradecemento. Os dous nenos máis pequenos, indiferente, continuaron mentres botaban un pano no que a súa nai preparaba algo para comer.
Aquela muller que se dirixía cara a nós cunha botella de plástico chea comportábase como se a auga sempre saíse da billa
Esta non é unha boa e mala historia. Non fomos os malos, nin ela a boa, que cada un, independentemente da súa orixe e situación social, leva o seu correspondente feixe de miserias. Quizais un pouco máis adiante houbese outro pozo desbordado de auga. Quen sabe. Puidemos tropezar no noso camiño, porque ata chegar Maxixe aínda tivemos que parar unhas cantas veces para botarlle ao SUV. A auga sedenta. Non, nunha gasolineira, por sorte houbo un grifo. Daquelas das que sempre sae a auga.