Imaginad el Museo del Prado sin puertas, ni ventanas, sin vigilantes, ni policía; una población hambrienta, entrando y saliendo desesperada tras la sombra de la tiranía y el violento despertar de una guerra. Imaginad al pueblo corriendo despavorido entre Goyas y Rubens, saqueadores frente al Jardín de las Delicias, ladrones impunes junto a las Meninas…
Algo así sucedió en abril de 2003, pero no tuvo lugar en Madrid, sino en el corazón castigado de Bagdad, con los tanques estadounidenses atravesando las calles, imponiendo su poder, pero impasibles ante la tragedia irrecuperable que estaba aconteciendo en el Museo Nacional del Irak.
“Todo se ha ido, todo, en dos días… La identidad de un país, su valor y su civilización residen en su historia», lamentaba en las crónicas de aquellos días el arqueólogo Raid Abdul Ridhar Mohamed. «Si la civilización de un país es saqueada, como acaba de ocurrirnos, es el final de la historia.”
«Si la civilización de un país es saqueada, como acaba de ocurrirnos, es el final de la historia.”
Y la historia de Irak es tan vasta como sus desiertos inabarcables. A Historia, en realidade, la empezaron a contar ellos, en la ciudad de Uruk, con los primeros textos escritos de la Humanidad. El patrimonio asirio, sumerio, árabe y otomano se acumula en los siglos aplastados bajo el sol irakí. Y más de 50.000 piezas fueron expoliadas, dañadas o destruidas. Las arpas de Ur, consideradas los instrumentos de cuerda más antiguos del mundo, fueron aniquiladas en el saqueo. Duele pensar que la Lira de Oro, símbolo de la antigua Mesopotamia, máis que 4.000 ano de idade, acabou destruído por un matón, Un saqueador ou un morón.
Pero este é o destino desta cidade, cuxas civilizacións levan miles de anos enchendo as bibliotecas e cuxos vándalos son capaces de arruinar todo o legado nun par de días.
Cando pisamos o museo en 2024, Algúns recuperaron 22.000 pezas e a maioría estaba protexida en cámaras blindadas. Aínda, Camiñamos entre os relevos asirios, Contar feitos guerreiros ou contemplar o ritmo de Hammurabi, Unha das primeiras leis codificadas da historia, Unha constitución esculpida con escritura cuneiforme no ano 1754 A.C. Máis 4.000 anos, O país onde se esculpían as leis e as tumbas reais foron decoradas con arpas douradas, Sería invadido por ISIS. É o máis primitivo dos fanatismo, cuxa cegueira se combina cunha demencia destrutiva, o que demostra que calquera forma de involución aínda pode dexenerar aínda máis. Nota mental.
Quería despedirme de Bagdad fumando un último narguile no Sabandar Café, onde a distancia é efémera e a inevitable conversa. Ninguén é estraño en Bagdad se queren evitalo.
Duele pensar que la Lira de Oro, símbolo de la antigua Mesopotamia, máis que 4.000 ano de idade, acabou destruído por un matón, Un saqueador ou un morón.
Pero tiñas que fuxir da capital para abordar nada, E no medio da nada, de súpeto, Como choque bíblico, un descobre que está diante de todo o que foi: Os xardíns colgantes, O Babel Torre, A porta de Istar ... Babilonia só pode calar.
Este é un deses lugares que hai que completar coa imaxinación. Debes pintar as paredes coa mente, Evoca torres onde só quedan poucas pedras. Porque eses ladrillos amoreados formaban parte do mítico zigurat, O edificio máis alto do mundo antigo, O Babel Torre. E logo entra un frío. Tocas os ladrillos e pensas se é certo que ese templo foi construído aquí, Tan insolente, que Deus castigou aos homes creando novas linguas, causando a incorporación dos homes e arruinando o proxecto. Sen a lenda, Babilonia é un conxunto de pedras, Pero hai a lenda e hai a historia.
E entón véxache cunha esplanada de Yerma, insulto, Con algunhas matogueiras dispersas e a guía apunta ao campo: "Din que este é o lugar onde estaban os famosos xardíns colgantes de Babilonia".. "Aquí? -Pregúntase- Aquí, real!?"Unha das sete marabillas do mundo antigo, Os exuberantes xardíns que descendían entre templos escalonados, Rodeado de resortes e flores ... neste scarral?
Unha das sete marabillas do mundo antigo, Os exuberantes xardíns que descendían entre templos escalonados, Rodeado de resortes e flores ... neste scarral?
Non había outros visitantes nese momento, Non había turistas. Durante esa tarde só vimos a un tipo holandés, que camiñou entre as ruínas tan absorbidas coma nós, así que se negou, Imaxina, Imaxina… Vímolo un momento e logo desapareceu, Como tamén desapareceu pola porta de Istar, ladrillo ladrillo, Cara ao Museo Pérgamo, En Berlín. Aquí tes unha réplica pintada e as antigas paredes semi -pesadas cos seus relevos, que che fan intuir o tamaño da cidade.
Iraq estivo saqueando o pasado. Só podes visitar Babilonia se podes soñalo como foi.
Hai outra área en Babilonia que parece moito máis reconstruída, con paredes e ladrillos moi altos que se distinguen perfectamente dos orixinais. Cada un destes novos ladrillos leva, En árabe, as iniciais de tan saddam hussein, Quen é quen ordenou reconstruír, máis ou menos, Babilonia. Pero a man do ditador é moito máis visible que as letras nas paredes.
A antiga Babilonia foi construída na chaira de Senar, una planicie en la que nada está por encima o por debajo y el horizonte es una línea de tierra y polvo en la distancia. Pero hoy no, hoy la geografía nos sorprende con una colina que no existía, un monte en una tierra sin relieves. Y sobre esa colina un palacio desde el que contemplar Babilonia, bajando la mirada.
La colina y el palacio fueron levantados por orden de Hussein. Era su forma de alzarse sobre la historia, de mirar por encima, aunque fuese a la mismísima Babilonia. En el delirio de todo dictador acomplejado siempre hay un pedestal para sostener el ego, un alzador en los zapatos o una colina artificial sobre la que cimentar un palacio.
Vicente Plédel y Marián Ocaña son dos buenos amigos y viajeros eternos, que ya solo ven la vida en movimiento. Ellos habían pasado por Babilonia antes que yo y me recomendaron preguntar por Maki. Así que Maki apareció sonriendo y nos acompañó hasta el palacio. De aí, contemplamos Babilonia, una vista inédita en el mundo antiguo. De entre las palmeras babilónicas destacaba una. Maki nos señaló un pequeño muro de cemento que rodeaba una palmera en particular, sólo a una. “Esa era la palmera preferida de Saddam Hussein, así que ordenó tapiar su base y le asignó a un hombre su cuidado. Aquel hombre se dedicaba solo a cuidar esa palmera”, dijo nuestro guía encogiéndose de hombros.
En el delirio de todo dictador acomplejado siempre hay un pedestal para sostener el ego, un alzador en los zapatos o una colina artificial sobre la que cimentar un palacio.
O palacio de Saddam Hussein foi abandonado. Había decenas de pintadas en árabe. A xente adoita expresarse con graffiti nos demolidos palacios de ditadores mortos. Ten sentido. Despois vimos as súas bóvedas pintadas, As súas habitacións xigantes. Os filigrantes de estuco foron intuitados, Os mármores e os aramboles de madeira, Aínda que non quedaba nada dos mobles. O noso guía díxonos que nese ano volveuse tolo 2003, Algúns soldados estadounidenses participaron na pillaxe do palacio, Antes da indignación de Maki, que protestou porque iso foi, Despois do, Patrimonio de persoas iraquís. Pero reducírono con vehemencia.
Máis 20 anos, Maki tomou unha chave coa que abriu unha porta, Como quen abre unha caixa de seguridade. Entramos y una escalera ascendía hacia los pisos superiores. Allí vimos los baños con sus termas, las habitaciones del dictador y su séquito, con ventanales sin cristales que se asomaban al Éufrates. Solo desde lo alto era posible ver el río. Todo era desproporcionado, fermoso, obsceno. Y esas iniciales en los ladrillos firmados para que no olvidemos la sinrazón de quien ordenó construir aquel lugar.
Seguía sin haber turistas allí. Desde uno de los balcones del palacio, mientras contemplaba lo que queda de la ciudad de Babilonia, pensé en la historia irremediable de este lugar. La grandeza saqueada que acaba en los museos alemanes, en las casas americanas o a martillazos, por grupos de fanáticos.
Iraq cóntase en ruínas, Pero aínda podes contar. Tes que saber ler Iraq, Comprende que esta cidade está escrita entre pedras ou museos e bibliotecas. Hoxe, Babilonia é só un soño. Pero os iraquís seguen en pé, reconstrución, e reinvéndense nas teterías. Están vivos e coñecen as súas raíces, Saben de onde veñen.
E nós, Esa tarde, Tiñamos claro cara a onde íamos: Dirixímonos a Iraq vivo, un lugar onde os homes e as mulleres van aos seus templos. Non hai ruínas nin palacios abandonados, pero mesquitas abarrotadas. Alí non miran o pasado senón o futuro nas súas oracións. Estabamos a piques de coñecer a cidade sagrada de Kerbala.
